شروع آموزش به شکل مدرن در ایران، با تأسیس مدرسه دارالفنون در تهران رقم خورد. از آن زمان تا اکنون وقتی تاریخ آموزش‌و‌پرورش را در تصویری طولی، طی دو قرن سیزدهم و چهاردهم خورشیدی، مشاهده می‌کنیم، همواره رد رنگین اندیشمندانی می‌بینیم که در ساخت و هویت بخشی به آن، حفظ فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی، تربیت نسلی ساعی و کوشا در مسیر توسعه و پیشرفت، نقش مانایی را از خود بجای گذاشته‌اند؛ به عبارتی در تاریخ آموزش وپرورش به ویژه آموزش وپرورش رسمی و غیر رسمی نوین ایران، که ازعمر آن بیش از یکصد سال می گذرد، شاهد اندیشمندان برجسته ای می باشیم که «هست» آن ها به «هستی» نظام آموزشی، جان دوباره‌ای بخشیده و هر کدام به نحوی منشأ رشد و ترقی کشور و نظام آموزشی شده اند. سرآمدهای این اندیشمندان، چهره هایی هستند که با مقام‌ها و عنوان‌‌های مختلف، جریان هایی قوی و حتی شکلی شکیل از آموزش و پرورش را در سراسر ایران به وجود آورده اند. به این اندیشه‌وران مانا در این کتاب، «کنشگران و نوآوران» می‌گوییم.
براین پایه در این کتاب شما دو بخش و پنج جنبش فرا رو خواهید داشت و خواهید خواند:
بخش اول:‏ گنشگران و نوآوران آموزش‌و‌پرورش ایران در قرن سیزدهم هجری خورشیدی.
 جنبش دارالفنون
 جنبش مدرسه سازی ملی
 جنبش آموزش فنی وحرفه ای
 جنبش آموزش هنر و مدرسه صنایع مستظرفه
 جنبش تربیت معلم
بخش دوم:‏ گنشگران و نوآوران آموزش‌و‌پرورش ایران در قرن چهاردهم هجری خورشیدی.
 جنبش تدوین دستور زبان فارسی
 جنبش کودکستان ومدارس ویژه ناشنوایان
 جنبش نهادسازی آموزش وادبیات کودک
 جنبش آموزش عشایر
 جنبش ارزشیابی نوین پیشرفت تحصیلی تربیتی ( کیفی-توصیفی)
در هر بخش نیز با وسواس بسیار تلاش شده تا موثرترین کنش و کنشگرانی که توانسته‌اند، ساختار عادتی زمان خود را بشکند و طرحی نو بیافرینند و دراندازند و یک جنبش را خلق نمایند و رهبری کنند، انتخاب و معرفی نماییم.
باشد خوانش این کتاب بتواند شما را در شکل‌بخشی ذهنی و قاب‌گیری تصویر روشنی از کنش‌ها و کنشگران، نوآوری‌ها و نوآوران آموزش وپرورش ایران، یاریگر باشد.

مهسا قره داغی